Czym jest sztuczna inteligencja?

Krótka historia AI, definicje oraz przykłady zastosowań w codziennym życiu

⏱️ 5 min #podstawy #definicje #historia #genai #llm

Sztuczna inteligencja (AI) jest obecnie na ustach wszystkich. Słyszymy o niej w wiadomościach, w mediach społecznościowych i w rozmowach ze znajomymi. Ale czym tak naprawdę jest AI? I dlaczego to pojęcie wydaje się być tak niejednoznaczne?

Krótka historia sztucznej inteligencji

Marzenie o stworzeniu myślącej maszyny towarzyszy ludziom od dawna. Już na początku XX wieku pojawiały się pierwsze mechaniczne konstrukcje, a w 1921 roku czeski pisarz Karel Čapek ukuł słowo „robot”.

Rewolucja i wizja (lata 50. i 60.)

Prawdziwy przełom nastąpił w latach 50. dzięki Alanowi Turingowi. Zaproponował on słynny Test Turinga, w którym maszyna miała udawać człowieka w rozmowie. Niedługo potem powstał termin „sztuczna inteligencja”, a pierwsze programy uczyły się grać w szachy. W tym okresie powstał też prosty chatbot o nazwie ELIZA, który udawał psychoterapeutę. Zręcznie powtarzał frazy, co na początku zachwycało ludzi, ale szybko okazało się, że nie jest w stanie „myśleć” ani „rozumieć”.

Zima AI (lata 70. i 80.)

Mimo początkowego optymizmu, w latach 70. i 80. entuzjazm opadł. Technologia była droga, a oczekiwania społeczne zbyt wysokie. Doprowadziło to do „zimy AI”, czyli okresu gwałtownego spadku finansowania i zainteresowania badaniami.

Wielki powrót (lata 90. i 2000.)

W 1997 roku świat znów oszalał na punkcie AI, kiedy komputer IBM Deep Blue pokonał w szachach mistrza świata, Gariego Kasparowa. Był to dowód, że maszyny mogą osiągnąć poziom ludzkiej inteligencji w konkretnych dziedzinach.

Niedługo potem AI trafiła do naszych domów w postaci robotów sprzątających (Roomba) czy programów do rozpoznawania mowy.

Wirtualni asystenci i nowa era (XXI wiek)

W drugiej dekadzie XXI wieku AI stała się powszechna. Siri, Kinect czy zwycięstwo IBM Watson w teleturnieju Jeopardy! sprawiły, że AI weszła do naszej codzienności.

Kolejnym przełomem było pokonanie mistrzów gry w Go przez program AlphaGo od Google. Było to ogromne osiągnięcie, bo gra w Go jest o wiele bardziej złożona niż szachy.

ChatGPT i rewolucja GenAI (ostatnie lata)

Ostatnie lata to prawdziwy wyścig w rozwoju modeli generatywnych. Narzędzia takie jak ChatGPT czy generatory obrazów jak DALL-E i MidJourney potrafią tworzyć treści, które są niemal nie do odróżnienia od tych tworzonych przez ludzi. To pokazuje, że AI zmienia świat w zawrotnym tempie.

Czym jest dzisiejsza sztuczna inteligencja?

Wiele osób używa terminu AI w sposób bardzo szeroki, odnosząc się do prawie każdej technologii, która przetwarza dane, od statystyki po proste, ręcznie pisane zasady. To dlatego tak trudno jest stworzyć jedną, uniwersalną definicję.

Aby to uporządkować, możemy zdefiniować sztuczną inteligencję za pomocą dwóch kluczowych cech:

Autonomia: Zdolność systemu do działania w złożonym środowisku bez ciągłego nadzoru człowieka.

Zdolność do adaptacji: Umiejętność poprawiania swoich działań na podstawie zdobytego doświadczenia.

Ważne jest, aby pamiętać, że kiedy mówimy o AI, używamy słów takich jak „uczenie się” czy „rozumienie” w specyficzny sposób. Na przykład, kiedy system nawigacji „inteligentnie” wybiera najlepszą trasę, nie myśli on jak człowiek. Po prostu przetwarza dane i wybiera optymalne rozwiązanie na podstawie zaprogramowanych reguł.

Tak samo, kiedy system do rozpoznawania obrazów „rozumie”, co jest na zdjęciu, to nie znaczy, że ma świadomość. On tylko przypisuje etykiety obiektom. Nie ma pojęcia, że jazda po drodze, która jest nadrukiem na koszulce, nie jest dobrym pomysłem.

Inteligencja AI jest wąska. W przeciwieństwie do ludzkiej inteligencji, której nie da się zmierzyć za pomocą jednej skali, AI jest wyspecjalizowana. Algorytm do gry w szachy nie będzie w stanie napisać maila, a system rekomendacji muzyki nie poprowadzi samochodu. To dlatego pytanie o to, czy jeden system AI jest „bardziej inteligentny” niż inny, nie ma sensu. Każdy z nich jest stworzony do konkretnego, wąskiego zadania.”** czy „rozumienie” w specyficzny sposób. Na przykład, kiedy system nawigacji „inteligentnie” wybiera najlepszą trasę, nie myśli on jak człowiek. Po prostu przetwarza dane i wybiera optymalne rozwiązanie na podstawie zaprogramowanych reguł.

Generatywna sztuczna inteligencja (GenAI)

Obecnie najczęściej mówimy o Generatywnej AI, która potrafi tworzyć nowe treści, takie jak tekst, obrazy, kod czy filmy. Jest ona trenowana na ogromnych zbiorach danych i dzięki temu uczy się generować nowe, oryginalne materiały. Przykładem są Duże Modele Językowe (LLM), takie jak GPT-4 od OpenAI.

Ciekawym zjawiskiem w tych modelach jest tzw. emergencja – pojawianie się zachowań, których nie było w mniejszych wersjach modeli i które mogą zaskoczyć nawet ich twórców. Przykładem jest zdolność do tłumaczenia, której modele nie były bezpośrednio uczone. To pokazuje, że wiele możliwości GenAI wciąż może być dla nas nieznanych.

AI w codziennym życiu – przykłady

Asystenci głosowi: Siri, Asystent Google czy Alexa. Używasz ich, gdy prosisz o ustawienie alarmu, odtwarzanie muzyki lub sprawdzenie pogody.
Systemy rekomendacji: Netflix podpowiada Ci filmy, które mogą Ci się spodobać, a Spotify sugeruje nowe utwory na podstawie tego, czego już słuchałeś. To również jest AI.
Filtry spamu: Twoja skrzynka pocztowa automatycznie odróżnia ważne maile od spamu dzięki algorytmom, które uczą się, co jest niechcianą wiadomością.
Mapy i nawigacja: Mapy Google analizują dane o ruchu drogowym w czasie rzeczywistym, aby podać Ci najszybszą trasę.
Rozpoznawanie twarzy: Funkcja odblokowywania telefonu za pomocą skanu twarzy to nic innego jak technologia AI.

Wnioski

Jak widzisz, AI jest już częścią naszego życia, a jej historia nie zaczęła się od ChatGPT. To zjawisko, które ma swoje korzenie w dekadach badań i rozczarowań, a ChatGPT jest jedynie jednym z najnowszych i najbardziej popularnych przykładów.

W następnej lekcji dowiesz się, jak działają popularne Duże Modele Językowe (LLM).